Dertig jaar geleden viel de Berlijnse Muur én begon de vierde wand van het klassieke theater af te brokkelen: want in 1989 zag ook de eigenzinnige compagnie De Koe het levenslicht. Peter Van den Eede en de zijnen vieren zichzelf met een jubileumstuk, een boek, en de nodige zelfkritiek.

De drie kernleden van het gezelschap Natali Broods, Willem De Wolf en Peter Van den Eede (van wie enkel die laatste erbij was van in het begin) komen in de voorstelling Achter/Af samen om dat te vieren, en champagne te drinken. Of is champagne drinken elitair? Zijn ze bijgevolg zelf elitair? Drink je champagne door bepaalde gebeurtenissen? Of gebeuren de gebeurtenissen door het drinken van champagne? En heeft De Koe evenveel gewicht gehad in de theaterwereld als de val van de Muur op de buitenwereld? Zoals het De Koe betaamt, stellen ze zichzelf op een absurdistische filosofische manier voortdurend in vraag.

Hun voorstelling heeft de vorm van een boekpresentatie, met tussendoor muzikale intermezzo's van Ramses Van den Eede, zoon van. Die vorm is niet toevallig, want Compagnie De Koe bracht ook echt een boek uit: Koe doet boek, waar ook Van den Eedes schoonzoon Wannes Gyselinck zijn schouders onder zette. Het is allesbehalve een klassiek jubileumboek geworden, maar een juweeltje van een kunstboek dat je tranen van het lachen bezorgt. Alleen al de structuur: precies in het midden van het boek zit een verzameling eindes van de voorstellingen die de voorbije jaren de revue passeerden. Want zo staat het ook in het hilarische 'Vademekoe' dat achteraan het boek zit: “Als je het begin van een De Koe-voorstelling hebt geschreven, vermijd dan te allen tijde het midden. Sla het over, stel

het uit en schrijf in plaats daarvan de perstekst.” Een boek zonder midden dus, maar wel met alle mogelijke dingen die zich rond een midden zouden kunnen bevinden: opgenomen besprekingen over het maken van een boek, voetnoten, en tientallen 'Weigeringen tot bijdragen'. “Want om onze eigen teleurstelling voor te zijn hebben we mensen uit onze omgeving niet gevraagd om iets over ons te schrijven, maar om dat te weigeren”, legt De Wolf in Achter/Af uit.

Hoewel boek en voorstelling perfect los van elkaar genietbaar zijn, merkten we toch dat er aan het boek meer gesleuteld is, dat er een speelser zoekproces aan is voorafgegaan, in het voor hen nieuwe medium van gedrukte tekst, en dat er bij de voorstelling meer op werd vertrouwd dat het wel goed zou komen met al het gepalaver en geënsceneer over het palaveren en de enscenering. Dat is ook zo: De Koe voelt zich als een vis in het water op het podium en laat de fans regelmatig lachen met hun verregaande metafictionele gesprekken, die overal op de loer liggen, zelfs in verwijten. Als Willem het Natali kwalijk neemt dat ze altijd te laat komt op repetities, krijgt hij bijvoorbeeld meteen het verwijt terug dat hij gewoon altijd te vroeg is. Op den duur weet je als toeschouwer ook niet meer wanneer te vroeg te vroeg is en te laat te laat.

Toch verrassen de taal- en denkspelletjes meer in het boek dan in het stuk, en zijn ze om die reden ook grappiger daar. Vooral het speelse gebruik van voetnoten, inleidingen en de evenwichtsoefening tussen geschreven en gesproken tekst (een groot deel van het boek is uitgeschreven als theatertekst, maar is dat om verschillende redenen niet) zijn een perfecte introductie voor iedereen die nu eindelijk eens wil weten waar De Koe nu eigenlijk voor staat. De voorstelling is dan weer een bevestiging voor iedereen die dat al weet. Met andere woorden: de koe staat, ook na drie decennia, op een goede wei, maar als het beest af en toe die wei eens mag verlaten en iets nieuws mag gaan doen, smaakt de melk toch het lekkerst.

'Achter/Af' , tot 11 mei in de Minard in Gent, daarna op tournee. Info: ww.dekoe.be 'Koe doet boek', uitgeverij Hannibal, 280 pagina's, €39

> Download (PDF)