Willem de Wolf schrijft en speelt The Marx Sisters, een coproductie de KOE/STAN, een stuk over Laura en Eleanor Marx, de dochters van Karl Marx. Zij stapten uit het leven dat voor hen bikkelhard was. Of woog de erfenis van vader te zwaar? De Wolf vindt het tijd om hun verhaal te vertellen, als een filosofische tragikomedie.

Waar haalde u dit droeve idee vandaan?

WILLEM DE WOLF: Op vakantie las ik Mary Gabriels Liefde en kapitaal, een boek over het familieleven van Karl Marx. Marx had zeven kinderen en hij overleefde vijf van hen. In het laatste hoofdstuk zoomt Gabriel in op Laura en Eleanor, de enige kinderen die hun vader overleefden en de beheerders van zijn nalatenschap werden. Het levensverhaal van die vrouwen is zeer tragisch: ze hadden een armoedige jeugd, verloren elk hun kinderen op jonge leeftijd of waren ongelukkig getrouwd,...Tijdens het lezen, groeide het verlangen daar een voorstelling over te maken, samen met mijn De Koe-collega Natali Broods en STAN-collega Sara De Roo. Dat was het vertrekpunt van deze bij momenten grappige tragedie.

Een tragedie waarin u via de dochters de theorie van papa analyseert en becommentarieert?

DE WOLF: Helemaal niet. Hun vader en zijn gedachtegoed worden wel aangeraakt maar we maken dit stuk vooral om het te hebben over ontvoogding, over hoe je je emancipeert van denkwijzen waarmee je opgroeide. Hoe verhoud je je als individu tegenover bevrijdingsidealen die uiteindelijk de vrijheid beknotten? De twee overgebleven dochters konden overigens niet goed met elkaar opschieten omdat de ene Marx’ denken onderschreef en de andere bedenkingen had bij de kloof tussen het socialistische denken en het victoriaanse leven van haar vader.
Is dit stuk een afrekening met het falende socialisme?

DE WOLF: Een afrekening zou ik het niet noemen maar het ís politiek geladen theater. Bij de repetities struikelen we zowat over de linken naar de actualiteit. Er zit een scène in waar we een artikel uit 1914 van de Marxistische filosoof Rosa Luxemburg lezen. Daarin stelt ze dat sociale partijen elkaar afmaken in tijden van crisis. Dat zie je ook nu gebeuren. De solidariteit krimpt en we drijven almaar verder uit elkaar.
Heeft het socialisme gefaald? Wellicht. Maar waarom zou je – als partij of als individu – het falen bestrijden of ontkennen in de plaats van het gewoon te erkennen?
Is de scène de uitgelezen plek om dit aan te kaarten?

DE WOLF: Ik groeide op in een gezin waar politieke discussies deel uitmaken van de familietraditie. In theater, in literatuur, in elk kunstwerk zoek ik filosofische en maatschappelijke reflectie. Dat is mijn definitie van kunst: het prikkelt je denken over de maatschappij en over hoe we die samenleving kunnen veranderen/verbeteren.

Speelt u Karl Marx?

DE WOLF: Neen. Ik ben de irritante echtgenoot van een van de zussen maar evengoed de verteller. Want we spelen én we vertellen over het spelen. Natali, bijvoorbeeld, is onlangs moeder geworden. Bij aanvang van het stuk vertelt ze dat ze het aanvankelijk lastig had om een vrouw te vertolken wiens drie kinderen overleden zijn. Ook de andere zus verloor een kind. Is dat verlies de reden voor hun zelfmoord? Of hadden ze het gevoel gefaald te hebben als de beheerders van hun vaders nalatenschap? Misschien is er wel geen aanwijsbare reden? Onze voorstelling eindigt dus, zoals elk goed theaterstuk, met lijken op de vloer maar ook met een flinke dosis hoop op beter.

> Download (PDF)